دکتر پروانه صفایی مقدم؛ متخصص روانشناسی بالینی
انجام تکالیف درسی معمولا از آن دسته کابوس‌هایی است که همه ساله در ایام نوروز گریبان‌گیر دانش‌آموزان و خانواده‌ها می‌شود.
این موضوع که والدین چگونه میان تفریحات نوروزی و تکالیف کودکان‌شان توازن برقرار کنند، معضلی است که سال‌ها فکر آموزش و پرورش و خانواده‌ها را به خود مشغول کرده است، اما واقعا چگونه می‌توان برنامه‌ریزی دقیقی برای انجام تکالیف دانش‌آموزان در تعطیلات نوروز داشت؟
توصیه‌های مفید
چارچوبی برای خواب کودک‌تان داشته باشید
از آنجایی که به دلیل تغییر فصل، ریتم خواب نیز دستخوش تغییرات می‌شود، باید کنترل اوضاع را به دست گرفت!
از طرف دیگر در خانه ماندن بچه‌ها در تعطیلات، خود نیز دلیل دیگری است که برنامه خواب و بیداری آنها به کل مختل شود و ریتمی نامنظم و دل‌بخواهی به خود بگیرد، بنابراین بهتر است برای جلوگیری از مشکلات آتی، مقرراتی برای خواب آنها در نظر گرفته شود، اما حواس‌تان باشد که این مقررات به سختی زمان مدرسه رفتن نباشد، چرا که کودکان‌تان در حال گذراندن تعطیلات نوروزی‌اند و تعطیلات یعنی فرصتی برای استراحت و تفریح، پس بیش از حد مته به خشخاش نگذارید و تعطیلات را به کام کودکان تلخ نکنید.
تبعات تعطیلات طولانی‌مدت بیشتر در کدام مقطع تاثیر دارد؟
در ابتدا دانش‌آموزان پایه‌های دوره ابتدایی و سپس دانش‌آموزان پایه‌های راهنمایی متاثر از تعطیلات نوروز می‌شوند و البته دانش‌آموزان دوره متوسطه و به ویژه در سال‌های پایانی این دوره به واسطه وجود آزمون کنکور سراسری کمتر در معرض این تاثیرات هستند، چرا که اغلب فرصت تعطیلات نوروزی برای آنها مغتنم است و برای آن برنامه‌ریزی‌های از پیش تعیین شده دارند تا برای این آزمون بزرگ آماده‌تر شوند.
برنامه‌ریزی صحیح
حس مسئولیت را به فرزندان‌تان القا کنید. با فرزندان‌تان صحبت کرده و این موضوع را برای‌شان روشن کنید که قرار نیست شما به جای آنها تکالیف‌شان را انجام دهید و رسیدگی آنها مسئولیتی است که اول و آخر دست خودشان را می‌بوسد، اما در عین حال به آنها این اطمینان خاطر را بدهید که در صورت لزوم از یاری رساندن به آنها دریغ نخواهید کرد و همیشه آماده راهنمایی و کمک‌رسانی به آنها هستید.
روش‌هایی که در دنیا در پیش گرفته می‌شود
فرایند یاددهی و یادگیری باید کیفیت لازم را داشته باشد، یکی از پایه‌های لازم برای این کیفیت‌بخشی، استمرار این فرایند و آموزش است، چرا که به وجود آمدن فاصله نه تنها برای دانش‌آموز، که برای معلم هم دردسرساز خواهد بود.
پژوهش‌های علمی نشان داده‌اند هر نوع فاصله‌ای که بیش از سه روز طول بکشد، ما را از فرایند اصلی آموزش دور می‌کند و هر چه بر این زمان افزوده می‌شود، مشکل بیشتر خواهد بود، البته برای جبران آن در دنیا چند روش در پیش گرفته می‌شود.
یکی از راهکارها این است که فاصله‌ها را کوتاه کنند، مثلاً اگر قرار است سه ماه تعطیل تابستانی داشته باشیم، هفته‌ای یک بار و هر بار دو تا سه ساعت بچه‌ها را در فضای آموزشی قرار داده و درباره آموزش با آنها صحبت شود.
یکی دیگر از روش‌ها این است که مدارس از شیوه‌های آموزش غیرمستقیم استفاده کنند.
به این ترتیب که پکیج‌های آموزشی کوتاه کوتاه آماده کرده و در فواصل مشخص آنها را در اختیار بچه‌ها قرار دهند و پدر و مادرها را مکلف کنند که به عنوان ناظر در زمان‌های مشخص آنها را باز کرده و بچه‌ها از آن استفاده کنند.
محیط مناسب را برای آنها فراهم آورید
شما به هیچ‌وجه نمی‌توانید به راحتی به تماشای فیلم مورد علاقه‌تان نشسته و یا مشغول خوش و بش با اقوام باشید و توقع داشته باشید که فرزندتان در گوشه دیگر خانه خیلی متین و موقر نشسته و در کمال تمرکز به تکالیف مدرسه‌اش رسیدگی کند! خیر؛ چنین چیزی ممکن نیست.
بچه‌ها برای انجام تکالیف‌شان به محیطی آرام و عاری از هر گونه حواس‌پرتی ناشی از تلویزیون، اقوام و صحبت‌های تلفنی شما نیاز دارند.
از طرف دیگر قبل از شروع به انجام تکالیف تمامی لوازم لازم اعم از پاک‌کن، مداد، خودکار و ... را کنار دست او بگذارید تا برای پیدا کردن آنها مدام دست از کار نکشد و حواسش پرت نشود.
اعتدال را درباره فرزندتان رعایت کنید
والدین افراط و تفریطی در طول تاریخ همیشه باعث عذاب بچه‌ها شده‌اند.
برخی والدین در طول تعطیلات چنان به فرزندشان سخت می‌گیرند که بچه‌ها را به این نتیجه می‌رسانند زمانی که به مدرسه می‌رفتند از این تعطیلات سراسر مشق و سختی، خیلی بهتر بود، اما خب، برخی هم از آن طرف بام می‌افتند.
کودکان‌شان را در طول تعطیلات کاملا رها میکنند تا هر طور که می‌خواهند خوش بگذرانند و تعطیلات را سپری کنند، اما در آخر تعطیلات کودک بینوا می‌ماند و تلی از تکالیف انجام نشده!
این ظلم را در حق فرزندتان نکنید و برنامه‌ای منسجم برای او در تعطیلات آماده کنید تا هر روز در کنار تفریحات، دید و بازدید و سایر کارها، ساعاتی را نیز به انجام تکالیفش اختصاص دهد تا در پایان تعطیلات دچار شوک و استرس نشود.
زمانی را برای تشویق و تفریح در نظر بگیرید
حواس‌تان باشد که در تعطیلاتی به این طولانی، قرار نیست فرزندان‌تان مدام مشق بنویسند و ریاضت بکشند. عید است و تفریح کردنش!
در ایام نوروزی روی تفریحاتی که فرزندان‌تان دوست دارند بیشتر مانور دهید. این کار به آنها انگیزه می‌دهد.
به آنها قول بدهید هنگامی که تکالیف‌شان را انجام دادند، برنامه شادی برای آنها خواهید داشت.
پایان سفر و تعطیلات هرگز یکی نباشد
اگر قصد مسافرت در تعطیلات نوروزی را دارید، باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که فرصتی برای بازگشت دوباره اعضای خانواده به شرایط عادی زندگی در نظر گرفته شود.
در واقع بهتر است زمان سفر را طوری تنظیم کنید که حداقل دو سه روز قبل از اتمام تعطیلات نوروز به منزل خود بازگردید.
عملکرد دانش‌آموزان در ایام عید متفاوت است
دسته اول دانش‌آموزانی هستند که با شروع شدن تعطیلات به کل قید درس خواندن را می‌زنند و دسته دوم هم دانش‌آموزانی هستند که ترجیح می‌دهند در این ایام به رفع اشکالات خود بپردازند، اما توصیه ما به والدین دسته اول این است که به هیچ عنوان اجازه ندهید فرزندتان همه تکالیفش را یک شبه تمام کند و در مقابل هم نگذارید همه تکالیفش را به شب آخر تعطیلات موکول کند، بلکه هر روز نیم ساعت را برای رسیدگی به تکالیف فرزندتان اختصاص دهید و برای تشویق شدن او به انجام تکالیف به او قول چیزی را دهید که خوشحالش می‌کند و شما می‌توانید به آن عمل کنید، مثلا به او بگویید: «بعد از خواندن این قسمت از درس می‌رویم به پارک و یا مهمانی (جایی که بچه از رفتن به آنجا خوشحال می‌شود)» و یا شما می‌توانید برای حل کردن درست و به موقع تمرین‌ها جایزه کوچکی به او بدهید.
نکته پایانی
کودکان را تشویق کنید تا در دید و بازدیدهای عید شرکت فعال داشته باشند.
همچنین به نوجوانان که بعضا از همراه بودن با والدین و پرداختن به دید و بازدید خودداری میکنند، باید این آموزش داده شود که برای این گونه مراسم حتما وقت بگذارند؛ به دیدن بزرگ‌ترها بروند و با احترام و ادب عید را به آنها تبریک بگویند.
دست بزرگ‌ترها را ببوسند و چنانچه عیدی دریافت کردند قدردانی و تشکر کنند.
والدین بهتر است سعی کنند تمام آداب و رسوم این عید ملی را به جا آورند و همراه با چیدن سفره هفت‌‌سین عید، برای یکدیگر هفت‌‌سین خوشبختی آرزو کنند که عبارت است از «سلامتی، سرافرازی، سربلندی، سرور، سَروَری، سعادت و سبزبختی».
به جا آوردن این سنت‌ها بر استحکام پیوند افراد با یکدیگر می‌‌افزاید.
جشن‌های ملی، شادی‌های ملی و این که همه با یک هدف خوشحال‌اند، ارتباط افراد با یکدیگر را عمیق‌‌تر و وسیع‌‌تر می‌کند.
بیشتر بخوانید:
